TAEDA

TAEDA

an quasi δετὴ, quod esset fax in fasciculum colligata, an ex δᾶς δᾷδος etc. frequenti in usu priscis fuit, unde inter servos, non solum ad Lychnum, ad funale, ad laternam Lampadophorique, sed et Taedigeri fuêre: Inprimis in Sacris Nuptiis et Suppliciis. Apud Romanos enim (ut de Sacris iam nil dicam de quibus apud Farnabium aliquid, ad Phoenissas Senecae v. 263.) pueros quinque Sponsae ad domum Mariti eunti praetulisse faces, diximus supra, ex Plutarcho Problem. Rom. c. 20. quod apud Graecos ipsa Sponsae mater obire est solita, Eurip. in Phoenissis. Quas faces Taedas communiter vocant Scriptores. Materia illis pinus ut plurimum. M. Varro Gerontodidasc. et de vita Pop. Rom. l. 2. Cum a nova Nupta ignis in face adferretur, de foco eius sumptus, cum fax ex pinu ablata esset, ut eam puer ingenuus adferret. Virgilius, in Ciri.

Pronuba nec castos accendit pinus odores.

Ovid. Fast. l. 2. v. 558.

Exoptat puros pinea Taeda Deos.

Vel ex spina alba, Massurius Sabinus apud Plinium, l. 16. c. 18. Festum, l. 14. in voce Patrimi Q. Catullus in Epithalamio Mallii, 62. v. 15.

Spineam quate Taedam.

Ubi tamen editio Achillis Statii Neapolitani, pineam diserte habet: Vel denique ex picea, larice, aliisque resiniferis arboribus, quarum interiores et crassiores partes abundantius flammam spargunt. Unde Taedaepingues, Virgilio, Eclog. 7. v. 49. ubi Scholiastes, Teda, inquit, est species pinus, ignem facile concipiens. Sic per Metonymiam materiae, et Synecdochen speciei, Taeda denotaret quamvis facem ex praedictis arboribus desumptam. Incidebantur autem illae; uti discimus ex eodem, Ecl. 8. v. 29.

Mopse novas incide faces: ———

cum nempe inspicabantur, i. e. in modum spicae in apice diffindebantur, ut lubentius arderent. Unde Idem iterum Georg. l. 1. v. 292.

——— Ferroque faces inspicat acuto.

Vide Dempster. Paralipom. in Rosin. l. 5. c. 37. et supra ubi de Facibus ac Nuptiis. Sed et, quibus rei olim, sancti inprimis Martyres adurebantur facibus, duplicis fuêre generis, Taedae et Funalia, de quibus supra. Utrarumque meminit Plut. in Cicerone, Funalia praeterea per Urbes, vicos elucere, lampades, faces, Taedaeque in foribus figi. ET quidem de Taedis testes sunt Acta S. Barbarae virginis; quam cum alii facibus adustam, Metaphrastes Taedis excruciatam fuisse, meoriae tradidit: Accensus Praeses ad maiorem iracundiam et non valens se continere, iubet iis qui aderant, ferreis pectinibus latera Virginis scindere et Taedis igneis membra iam lacerata urere. Accedit, quod Taedae temporibus priscis admodum in usu essent; cum teda redundantior sit humore aliis arboribus resinam ferentibus, parcior liquidiorque, quam picea flammisque, ut inquit Plinius, l. 16. c. 10. et lumini sacrorum gratior. Vide Gallonium de Martyr. Cruc. et Notas Goth. Iungermanni in Hier. Magium de Eculeo. Sed et taedam coronamentum vocat Calpurnius, Ecloga 2.

Me Silvanus amat, dociles mihi donat avenas,

Et mea frondenti circumdat tempora taedâ.

Quod genus antiquum fuisse agrestibus incultisque temporibus et hominibus, testatur Aelian. pineos ramos in coronas adscribens Centauris, Var. l. 13. c. 1. Imo et unius ex celeberrimis Graeciae agoninibus victorem non aliter olim coronatum fuisse, vidimus supra. Vide quoque Casp. Barthium, Animadvers. ad Stat. Theb. l. 5. v. 582. et Adversar. l. 103. c. 15. uti de taeda, una cum sulpure et bitumine, populo distribui solitâ, in Saecularibus olim ludis supra ubi de iis: plura vero de taeda, quam arboris certum genus et quidem a picea diversum (forte πεύκη Graecis) facit Plin. quoque loc. cit. Salmas. vero proprie δᾷδα esse dicit seu λαμπάδα, non ex una aliqua certa arbore, sed ex omnibus δαδοφόροις, inter quas πεύκη Graecorum eminet; desumi solitam, apud Auctorem hunc Exercitat. Plin. ad Solin. p. 502. et seqq.